Akşamki ders için evden çıkmama yirmi iki dakika var. Henüz hazırlanmış da değilim. Şimdi yazamazsam bugün biliyorum hiç yazamayacağım.
Herkesin huzurunda anonsumu yapayım. Bugün yogamı yapmadım yoldaşlar. Yapamadım değil, yapmadım. (Onur da mı geçenlerde böyle yazmıştı?) Kendimce sebeplerimin başlıcası, yarın başlayacak ve pazara kadar sürecek olan yoğun kursumuz öncesi masajın kalıntılarını hâlâ tam olarak atlatamamış bedenime bir izin vermekti. Sabahki özel dersimden sonra eve gelip yapar mıyım diye düşündüm bir ara ama yemek üzerine uyku daha cazip geldi ne yalan söyliyim. Benim sevdaluk da planlanandan bir gün önce çıkageldi, onunla sohbet de pek tatlı geldi. Burçe’nin dediği gibi, bugün de böyle bir gün!
Seviyorum hepinizi 28günyoga yoldaşlarım. Yazılarınızı bayılarak okuyorum, hepinizle kalpten bir bağlantı kurduğumu hissediyorum. Samimiyet dozu yüksek bu yazılar sayesinde yogamı ihmal ettiğim bu günde bile kendime anlayışlı yaklaşmama vesile oluyorsunuz her biriniz.
Dün gece epey huzursuz uyudum. Daha doğrusu pek uyuyamadım. Masajdan ötürü her yanım ağrıyordu. Sıtkı’nın kulakları çınlamıştır. Belki dokularda sıkışıp kalan toksinler serbest kalıp dışarı vurmuştu, bilmiyorum. Sabaha daha iyiceneydim ama erken kalkıp pratik yapacak halim pek yoktu. Masajın üstünden de bir 24 saat geçsin istedim açıkçası. O yüzden sabah kahvaltıdan sonra evden çıkıp Emirgan’daki özel dersime yollandım, pratiği akşam üzerine bıraktım.
Nasıl da özlemişim akşamüstü pratiklerini. Bu güneş gününde lineer seri tam yerine oturdu, güzelce harladı beni. Yogamın üzerine tekrar hazırlanıp evden çıktım, bu sefer kendi sınıfımın dersine doğru. Mart’ta Yeşim’in stüdyosu Agni Yoga’da başladığımız Hatha Yoga Kursu üçüncü ayına girdi bile. Mart’tan bu yana sınıf git gide küçüldü ama sabırlı sebatlı bir avuç öğrenci hiç sektirmeden devam ettiler. Haftaya onlarla son dersimiz, sonra yaz tatiline giriyoruz. Bugün bile sınıf o kadar sıcaktı ki, yazın kör sıcağında kim bilir nasıl olur!
Kendime ait bir sınıf açma fikri çok uzun zamandır, hatta neredeyse tüm geçen sene boyunca, zihnimin bir yerlerinde dolaştı durdu. Doğruluğunu bildiğim bilgileri, kendi doğrularımdan şaşmadan aktarabileceğim, bunu yaparken de tamamen özgür olabileceğim bir format hayal etmiştim. Pek çok arkadaşım ve hocalarım beni bu konuda cesaretlendirdiler. Hep aynı sorulara takılı kalmıştı zihnim, gidilmesi gereken yolun bu olduğunu içten içe bilse bile. Ama nasıl? Nasıl olur? Nerede olur? Kimler gelir? Hayatta olmaz! Aklımda bir yer vardı, orası kapandı. Derken Yeşim mekânını duyurdu. Fotoğraflarına baktım, tamam burası dedim! Onca karın ağrısından sonra (gerçekten) kendimde duyuruyu yapacak cesareti sonunda buldum. Sonra bir baktım, sınıf dolmuş bile! Gelenlerin çoğunu tanımıyordum. Kimisi başkasının paylaşımlarından görmüş, kimisi evine yakın diye gelmiş, kimisi beni tanıdığı için gelmiş, kimisi blogdaki bir yazımı okumuş gelmiş, herkes kendince nedenini alıp gelmiş. Ama yoga yolu bir sebat işi olduğu kadar hoca ile öğrenci arasında kurulan karşılıklı bir simya işi de aynı zamanda. Tuttu mu tutuyor. Ekim’de yine bu formattan devam, bir sınıf da Avrupa yakasında olur belki!
Bu gecelik bu kadar. Kitap okumak vaktidir. Bu Cuma ayın 9’u dolunay, aman ha atlayamasınız dostlar. Biz 28günyoga’ya tam yeniayla beraber başlamadığımız için 14. güne denk gelmeyecek dolunay iznimiz. Şimdiden aklınızın bir yerinde dursun.
Dün gece son zamanlarda alışık olmadığım kadar erken yatınca uzun bir süre uyuyamadım. Saat sabah 5’e yaklaşırken, ruhum mu bedenim mi artık bilmiyorum, ben’i oluşturan parçalardan biri uyandı; diğer yanım uyanmaya devam ederken saat çaldı mı? saat çaldı mı? diye heyecan yaptı Beyaz Tavşan. Vereceğim dersin heyecanı da var mı üzerimde? Var. O yüzden saat çalınca çoktan uyanmış olan parçam da rahatladı, kalan kısımlarımı kolundan çekiştirerek yataktan çıkardı.
Amacım, tıpkı Defne Hoca’ya asistanlık yaptığım tüm aylar boyunca olduğu gibi stüdyoya erken varıp kendi pratiğimi yapmaktı. Dersten önce yapacağım bu pratik hem kendimle, hem dersi yapacağım mekânla, hem de o mekâna gelecek öğrencilerle ince bir ayar tutturabilmem için elzem. Defne Hoca’dan bunu kaç kez duydum, hatırlamıyorum bile. Stüdyoya erken varmasına vardım ama salonu süpür, ortalığı derle toparla derken tam yogaya geçiyordum ki öğrencilerden biri erken geldi. Alt kapıyı otomatiğe almayı unutmuşum! Tıpış tıpış indim, kapıyı otomatiğe alıp tekrar yukarı çıktım. Kaldı mı bana 15-20 dakika? Olsun. Geçtim bir duvarın karşısına, kısa sürmesine rağmen bana yoğun gelen bir pratik yapıverdim. Sonra derse başladık. Başlangıç duruşumuz olan Samapada’da dururken, aklıma yine hocamın sesi üşüştü. Başlarda benim için samapada hep bitse de gitsek yeri olmuştu, bitse de hadi asıl pratiğe başlasak. Sonra bir gün hocanın dudaklarından şunlar çıktı: “Burada dururken şu an dünyanın neresinde olursa olsunlar bizlerle beraber yoga yapan bütün sanghaya, ve bu bilginin bize kadar ulaşmasına vesile olan bütün hocalarımıza bağlanıyoruz!” O günden sonra samapada benim için ısınmalar öncesinde ayakta dikildiğim bir yerden, kutsal bir duaya dönüştü. Ben de öğrencilerin karşısında yerimi almışken, hiç beklemediğim bir anda bunlar dökülüverdi dudaklarımdan. (Sonra baktım, Tansel de aynı şeyi yazmış bugünkü yazısında!) Herkesin birbirine zor zamanında omuz verdiği, destek olup cesaretlendirdiği, herkesi kendilerinin en iyi versyonları olmaya teşvik eden, herkesin kendi yolunu kendi zamanında yürümesine sevgi ve saygıyla tanıklık eden bir sangha, bir yoga öğrecisinin guru‘sundan sonra gelen ikinci baş tacıdır. Kaç kez yazsam, ne kadar çok tekrarlasam yetmez. Arkadan esen bir rüzgar olabildiği gibi, kimi zaman önden esen bir rüzgar da olabilir sangha. Canım sangha.
Tüm bunların sonrasında, bolca detay ve soru üzerinden geçtiğimiz, güzel bir ders olup bitmişti bile. Herkesi çok özlemişim! Dünyanın en güzel mesleklerinden birini yaptığımı tekrar tüm hücrelerimde hissettim, minnetle doldum.
Aslında bugün pek sosyal mecralarda takılmamam gerekiyordu. Sabahki dersten sonra Sıtkı’yla neredeyse 3 (yazıyla ÜÇ) saat süren bir masaj seansımız oldu. Neler neler, neler neler.. Eve kendimi zor attım, üzerimden kamyon geçmiş gibiydi. Arasıra Sıtkı’nın geçtiği tetik noktalar tıpkı o oraya bastırıyormuş gibi sızlıyor. Böyle olabilir demişti. Ayrıca git dinlen, bol bol su iç, bugün ve yarın mümkünse yoga yapma, ve biraz içe dön de demişti. Bu yazıyı da içe dönüklüğümden sayıp megabitler diyarına göndereceğim birazdan bir hamleyle.
Sevgili Gülçin’imin tarifiyle zerdeçal ve karabiberli kinoam pişti. Yanına da mercimek yaptım. Hayırdır inşallah, masajlar mercimekler filan, bugün kendime çok iyi baktım. Siz de kendinize iyi bakın.
Aaa bir dakika! Bunun söylemeden nereye gidiyorum? Biz bütün 28günyoga’cılar Defne Hocamızın açtığı bir blog altında buluştuk. Ay Fatma’nın yazısını facebook’tan bakayım, ay Burçe’ninkini şurada bulayım, Ayça’nınkini başka yerden arayayım, ay yazı kaçırdım mı ettim miydi derken: işte hepimiz buradayız, sizi de bekleriz. https://28gunyoga.wordpress.com/
Bu sabah tek uyandım. Yarım saati yatakta Facebook ve blogda şıkırdayarak geçirdim. O sırada Gökay aradı, varmışlar Niğde’ye. Adam koskoca dağa gitmiş, sen de bir zahmet on adım at da yoga odasına var dedim kendime. Ama hoş bir tonda söyledim bunu, yanlış anlaşılmasın.
Yataktan kalkınca ilk işim gözlüğümü aramak oldu. Profesyonel bir miyop olduğumu söylemiş miydim? Orta birinci sınıftan beri böyle olduğum için beynimin kategori işlemleyen kısmının miyop olmayan insanlara oranla daha efektif çalıştığını düşünüyorum. İleri derecede bir miyop olsam da baktığım şeyin neye benzediğini genellikle doğru bir şekilde çıkarımlayabiliyorum. Bu yetenek tabii evde, her şeyin yerini bildiğim yuvamda çalışıyor. Sokakta avcılara yem olurum. Lisede William Golding’in Lord of the Flies’ını okuttuklarından beridir de ıssız bir adaya düşersem bu gözlerle ne yaparım diye sık sık düşünürüm.
Gözlüğü bulunca evde asayiş berkemal mi diye bir tur attım. Sinek popülasyonunun çok artmamış olduğunu görmek sevindiriciydi. Yoga odasının kapısındaki barfiksten kendimi sallandırırken kulağıma minicik, neredeyse olmayan bir ses ilişti. Ve ben bu sesin ne demek olduğunu çok iyi biliyorum. Dün Gökay yoga odasının balkonunda hazırlıklarını sürdürürken odanın içine arı familyasından bir üyenin girdiğini görmüştüm. Hayvanı öldüremem, o yüzden kalsın dedim şimdi bunun üzerinden olay çıkartmayayım. Dün ortalığı süpürürken görememiştim. Ama sabah ya hâlâ oradaysa diye bir korkum var. Ben de böyleyim işte. Vızıldayarak uçan tüm mahlukâtın kanat sesine inceden ayarlı antenlerle donatmış yaradan beni. Perdenin üzerinde vızıldayan bir sesi ise fark etmemem imkansız. Bir başka kanatlı yaratıkla imtihanımı eski okur ve tanışık hatırlayacaktır. Gelgelelim (Anıl’ın bize Şirince kampında kazandırdığı bu güzel bağlaç gerçekten de vazgeçilmezlerim arasına girdi), türlü akrobasiler sonucunda camdan dışarı özgürlüğüne kavuşturmayı becerdim minik yaratığı. Belki de gözlerim iyi görmüyor diye kulaklarım bu kadar iyi duyuyordur! Ha ha. Yine de çok iyi görememenin güzel bir yanı da var, buradan tüm miyop yogilere sesleniyorum. Gözlüksüz (ve tabii lenssiz) bir yoga seansının dinginliğini başka bir yerde bulmak neredeyse imkansız. Bu açıdan bence oldukça ayrıcalıklıyız. Dört ana yön duygumuzu yitirmeyecek kadar gözümüzün görmesi yoga yaparken gayet yeterli. Hiçbir detaya ihtiyaç yok. Gözlüksüz yapılan pratiklerde dış dünya silikleşip bulanıklaşırken iç dünyanın çözünürlüğü artıyor. Benden başka böyle düşünen miyop yoldaşım var mı?
Bu sabahki gözlüksüz yogam yine 4. gün yogasının bir uzantısı oldu. Eser miktarda da olsa hâlâ kırmızı kanın izlerini sürmek mümkündü. O nedenle her ne kadar tam kapasite bir pratiğin özlemini çeksem de bugünü de ağırdan aldım. Burçe’nin bahsettiği P Lite Tracker benim de telefonun vazgeçilmez app’lerinden biri. Ortalama periyod uzunluğunu gösteren, moduna veya semptomlarına göre kısa notlar alabildiğin, geçmiş veriler üzerinden gelecek ay hallerinin gününü tahmin eden basit bir uygulama. Şu anki verilere göre, başlıcası Eylül’de Budapeşte’de olacak olan eğitim dahil diğer önemli kursların hiçbirisine bir döngü rast gelmiyor gibi görünüyor. Ah Budapeşte! Seni düşünmediğim tek bir günüm yok.
Yarın sabah erkenden birinci seviye Shadowcular ile etüt dersimiz var. Alarm 5’e kurulsun. O nedenle şimdi homini de gırtlak, pufidi kandil, tumba yatak!
Ah sevgili günlük. Kanepemden sesleniyorum sana. Bütün camları kapattım. Şu an evde klavye tıkırtısından başka ses yok. En sevdiğim çaydan yaptım. Birkaç mum yaktım. Birce’nin Güney Amerika’dan getirdiği palosanto‘ya ilişti gözüm, biraz evi tütsüledim. Sonra kafası dağılmış ve dayanılmaz bir dozda ajite olmuş her kadının yapacağı şeyi yaptım; evi süpürgeye tuttum. Biliyorum, daha da çok gürültü çıkaran bu alet hiç de sokak gürültüsünün iritasyonundan kafayı yiyecek hale gelen bir zihin için ilaç gibi gelmiyor. Gelgelelim, benim için pek bir panzehir etkisi yaptı.
Gün oldukça huzurlu başlamıştı oysaki. Bol ışıklı mutfağımızda sıcacık bir kahve ile üzerine superfood‘lar serpiştirdiğimiz lezzetli granolalarımızı kaşıklarken safi huşu içindeydik. Öğlene doğru yoga odasına geçtim. Dördüncü gün gerçekten de dördüncü gün yogasını beraberinde getirmişti. İkinci prelüd üzerine bolsterlı seriden yaptım. Çalışmam bittiğinde çok sakin ve pamuk gibiydim; ama bir sersemlik gelmişti üstüme. Epey bir süre konuş(a)madan yoga kitaplarıma daldım. Gökay yanımda olmasına rağmen bu süreçte o da hiç konuşmadı, benim yoga gezegeninden dünyaya inme sürecime saygı gösterdi. Böylelikle ben de yavaş yavaş geri geldim.
Sonrasında Gökay çantasını toparlamaya girişti – bu akşam Aladağlar’a gidiyor. Akşama doğru, benim yerinden oynatamayacağım bir hale gelmiş olan sırt çantasını yüklendi ve evden çıktık. Çantaya iliştirilmiş olan kazmalar ve kramponlara Küçükyalı mahalle eşrafının meraklı bakışları altında minibüse bindik. Gökay’ı binmesi gereken otobüse götürecek olan aracın gelmesine 50 dakika vardı. Ne olduysa o 50 dakika içinde oldu.
Desem yalan olur. Çünkü huysuzlanmalarımın öncesi de vardı. Öncelikle, aylardır apartmanın girişinde neredeyse yüzlerce (bence binlerce) bulunan, ama bu zamana kadar evin içinde görmediğim için kafaya pek takmadığım o minik lağım sineklerinden, bugün içinde evde bir anda 10-15 tane görmek sinirlerimi bozdu. Evet hiçbir zararları yok. Öyle vızır vızır ortalıkta uçmuyorlar da. Kondukları yerde duruyorlar sakin sakin. Ama huylandım bir kere, çünkü ortada önünü alamadığım bir durum var. Bir yerden geliyorlar ve nereden geldiklerini bulamıyoruz. Evdeki bütün giderler zaten İstanbul’umuza has o fena koku sebebiyle paket bandıyla bantlanmış durumda. İmkanım olsa beton filan dökerim! Hali hazırda kullanılır durumda olan lavabolardan gelme imkanları yoksa, nereden geliyor olabilirler? En sonunda kullanmadığımız küçük tuvaletin lavabosundan şüphelendik, sanırım da doğru tespitti. Gerekenleri yaptık ama ben yeterince huylanmıştım.
Derken sokağa çıktık. Allahım, bu ne gürültü.. Bu nasıl bir kaos.. Nasıl bir mahşer günü.. Veya ben böyle yaşıyorum. Vakit geçirmek için Bostancı’daki Yaşar Usta’dan dondurma alalım dedik. Oturalım da yiyelim böyle geze geze yemeyelim. Oturuyoruz ama, kornasız ardışık üç saniye geçmiyor, tam iftar arifesi, herkesin gözü dönmüş durumda. Bütün arabalar birbirinin üstünde. Kafayı yiyeceğim. Gökay bir şeyler anlatıyor, dikkatimi veremiyorum. Ellerimi kulaklarıma kapatıp bağırmak istiyorum. Bağırmıyorum. Zaten veda etmeyi sevmiyorum. Bir an önce bitsin istiyorum, çünkü işkence gibi geliyor şu an her şey gerçekten. Hep kafam karışıyor böyle durumlarda. Mesela şimdi bir yoga idmanı gereği bütün bu dış etmenlerden bağımsız olarak santosha‘yı aramalı ve bu seslerden rahatsız olmanın önüne mi geçmeye çalışmalıyım? Yoksa şu an bu karmaşa ve kaos içerisinde durmaya devam ederek kendime dair ahimsa prensibini ihmal mi ediyorum? Yani bu iritasyonum bir tercih mi, yoksa gerçekten benim duyu organlarım çok hassas ve ister istemez sinir sistemim böyle aşırı bir tepki mi veriyor? Kendime şefkat mi vermeliyim, yoksa bu zor durumun içinde ‘olanla’ kalarak delirmemi mi gözlemlemeliyim? Yanıtsızım. Tek bildiğim bir şey var, o da yaşadıklarımın sensory overload, yani duyusal yüklenme denen şeyle oldukça örtüşmesi. Duyusal bütünleme dedikleri şey bende işe yarar mı acaba?
Gökay’ı minibüse bindirir bindirmez yine ortalamada iki buçuk saniyede bir beş kez korna çalan bir başka minibüse binerek eve döndüm. Minibüsten iner inmez burnuma gelen o harika kokuyla beraber bu aşırı derecede ajite olmuş zihnimi yatıştırmanın olası tek bir çözümü varmış gibi görünüyordu: Pide yemek. Ve evet, yaptım bunu. Sıcacık pideyi kollarımın arasına aldım, marketten de bir tane sinek kovucu. Apartmanın basamaklarını uçarak çıktım, kapıyı kapatıp bir oh çektim. Biraz pideyi kemirdim. Sonrasında dedim ki, yarın sabah evde tek başınasın. Sabah kalkman gerekecek. Bugünkü hazırlık esnasında yoga odası da kirlendi diye aman bahaneler üretmeyesin! Kaptığım gibi bütün evi süpürgeye tuttum. Bir iyi geldi ey okuyucu, sana anlatamam. Sonra işte yazımın başında bahsettiğim ritüeller ve sağolsun şu bir bardak çay sayesinde biraz kendime geldim, yatıştım. Bu yazıyı postalar postalamaz da yatağa yollanıyorum. Yarın kaldığımız yerden devam!
Böyle zamanlarda ben. http://ghostlystatic.deviantart.com/art/Sensory-Overload-654568539
Yarın tekrar pratiğin başına geçer miyim ümidiyle başlıyorum bu satırlara ama bunu periyodun günü değil kanın rengi belirleyecek, onu da yarın olmadan öğrenemeyeceğiz. O yüzden bugün yine tatil.
Sabahki özel dersim iptal olunca bugünü de dinlenmeye ve yoga köstebekliğine ayırdım. Köstebeklikten kastım; internette eski yoga metinleri aramak, bulmak, bulamamak, tekrar aramak, sonunda bulmak, indirmek, onun referanslarından başka bir yere gitmek, sekmeler arasında kaybolmak, yine bulamamak, pdf’leri bulunamayanların hard copy’lerini aramak, bulunca sevinmek, ve İngiltere’den gelirken acaba bana bunları getirir miydi diye ablaya sevimli bir mail taslağı hazırlamak (ve onun her şeyi bu yazı sayesiyle öğrenmesi) suretiyle yapılan periyodik arşiv kazısı. Senede üç dört defa böyle yüklü ve günler süren bir araştırmaya girişiyorum ve her seferinde elime hazine değerinde metinler geçiyor.
Ciddi bir yoga öğrencisi olmak istiyorsak bu arkeolojik kazılara zaman zaman bulaşmamız gerektiğini düşünüyorum. Bu da eğitimimizin bir bacağını oluşturuyor bence. Ne yaparsam yapayım elime geçiremediğim metinler için henüz zamanımın gelmediğini düşünüp onları beklemeye alıyorum. Elime geçirdiğim metinlerin de hepsini anlıyor muyum, tabii ki hayır. Çoğunu anlamıyorum demek daha doğru olur; ama teorik bilgi, üzerine yine zihinle düşünürken değil; – çelişkili gibi görünse de – pratiği yaptığın sırada bedende canlanıyor ve bilinçte yerini buluyor.
Bizim hocalar sürekli pratik ve teorik bilginin elele gitmesi gerektiğini vurguladığı için uzun vakit Patthabi Jois’un “Yoga %99 pratik, %1 teoridir” sözü üzerine düşünmüştüm. Madem öyle Patthabi Jois da %50-50 demez miydi? Sonradan vardığım naçizane kanı şu oldu. Bence burada Patthabi Jois Yoga’nın bilimselliğine ve uygulanabilirliğine (practicality) bir atıfta bulunuyordu. Yani diyordu ki Yoga’da pratiğe dökülemeyen, tabiri caizse “havada kalan” hiçbir şey yoktur. Alain Daniélou’nun da dediği gibi, “The Yogi lives with cold logic.” Yogi keskin bir mantıkla yaşar. Patthabi Jois aynı zamanda da şunu vurgulamak istiyordu sanırım: Ne kadar teorik metin çalışırsan çalış, ‘mat’ın üzerine geçip bunu pratiğe dökmediğin müddetçe bir ilerleme olmaz. En azından biz sıradan ölümlülere bahşedilen Hatha Yoga bunun böyle olduğunu söylüyor. Gündelik çalışmaları aksatıp sadece teorik bilgi peşinde koşuyorsak bu da açgözlü zihnin tuzağına düştüğümüze bir işaret. O yüzden, hep denge.
Bugünlük bu kadar olsun. Akşamki ders için yavaş yavaş hazırlanıp çıkmam gerek. Bu arada 28günyoga’nıza bir çeşni katıp beş gün boyunca güzel bir toplulukla beraber yoga yapmak isterseniz, 14-18 Haziran’da Gül Dirican ile beraber yapacağımız kampa sizi de bekleriz. Kamp boyunca blogu güncel tutabilecek bir durumum/imkanım olabilecek mi bilmiyorum ama ne olursa olsun o temponun bir yerine, mümkünse de sabahın erken saatlerine bir self-pratik sığdırabilmem konusunda 28günyoga kafilemiz en büyük desteğim olacak. Hem Gül de Ashtangi’dir, o da erkencidir!
28günyoga’da geldik üçüncü güne! Bugün ben de Fatma’nın deyimiyle yedek kulübesinde olduğum için yogasını yapıp yazısını yazanlara ponpon kızlık yaparak geçirdim günümü diyebilirim. Herkes o kadar güzel yazmış ki. Meğer amma çokmuşuz da farkında değilmişiz, veya kendi yalnızlığımızda debelenirken, unutmuşuz.
Renkli günlerde kendim yoga yapmadığım gibi başkasına da yaptırmaktan hiç hoşlanmıyorum dürüst olmak gerekirse. Özellikle yoğun geçen ilk üç günden birine bir dersim denk geliyorsa, ki gelmediği olmuyor, kocaman bir çelişkinin içinde buluyorum kendimi. Hareketleri göstermekten geçtim, onları anlatmak için harcadığım enerjiyi bile sanki yedek rezervden kullanıyormuşum gibi geliyor. Bir seferinde, bundan yıllaaar yıllar önce, Ankara Devlet Opera’nın odalarından birinde o zamanki şan hocamla dersteyken, o sırada çalışmakta olduğumuz egzersizi birden yarıda kesip, ağır Rus aksanıyla “Sende var regl?” diye sormuştu. Şok geçirmiştim. Sesimden regl olduğumu nasıl anlamıştı bilmiyorum ama anlamıştı. Kulağıma geldiği şekliyle kendi sesimdeki bu farkı ben hâlâ anlayamıyorum. Ama böyle günlerde sesimin kontrolü güçleşiyor, esnekliği azalıyor, her şey normalde olduğundan iki kat efor istiyor. Burası muhakkak.
İşte bugün de biri sabah biri akşam olmak üzere iki dersimin olduğu bir gün. Evet çok yoğun bir gün değil; ama aslına bakarsanız ayağımı uzatıp evde oturmak istiyorum sadece. Dün akşam geç saatte biten dersimden çıktığımda eve ne kadar erken gitsem kârdır düşüncesiyle yine 21:15 Beşiktaş vapuruna depar atmak zorunda kaldım. Hareketin tüm ağırlığını bütün iç organlarımda hissederken, aklıma nereden bilmiyorum, Yelena İsinbayeva geldi! Kızım dedim, şuradan şuraya üç dakika koşmak bile zulüm gibi geliyor insana ay halindeyken, millet bu halde olimpiyatlara katılıyor! (Yelena İsinbayeva, 2008 Pekin Olimpiyatları’nda kadınlar sırıkla atlamada yine kendine ait olan bir önceki olimpiyat rekorunu 5.05’le kırarak efsaneleşmişti. İsinbayeva’nın bu esnada regl olup olmadığına dair bir bilgim yok.) Peki nasıl yapıyor bu kadınlar? İnsanın mutlak surette hissizleşmesi lazım diye düşünüyorum. Şimdi hemen cinsiyetçi otomatik pilotlar devreye girmesin, kadınlar her zaman her şeyi yapabilir diye. Tabii ki yapabilirler. Ben de bütün ergenliğim boyunca ay hallerimdeyken hiçbir şeyden geri kalmamak için elimden geleni yaptım. Birkaç sefer hariç beni yataklara seren bir reglim hiç olmadı. Üniversitedeyken veya çalışırken gidip de revirde yatmışlığım, izin almışlığım yoktur. Şimdi şimdi diyorum, ne kadar da her şeyi hiçe sayarak yaşamışız/yaşıyoruz. Hayattan düşmenin (bunu böyle algılamanın daha doğrusu) ezikliği içinde bedenlerimizi hissizleştirmişiz. Şu an, eskisine göre oldukça insani şartlarda çalışıyorum. Güzel bir döngüm var, bahar aylarıyla beraber gelen tatlı da bir dengem. Yine de kadınların ay hallerinde haldır huldur bir o yana bir bu yana savrularak çalışmalarını doğaya aykırı buluyorum.
Geçen Eylül’de Lavenham’da gerçekleşen Shadow Yoga kursunda Emma Hoca çok güzel açıklamıştı bu döngüyü. Ayın, günün, ve mevsimlerin döngülerinden bahsederken konu kadınların döngülerine geldi. Konuşma şöyle devam etti: “Menstrüasyonun da kendine ait mevsimleri vardır. Regl döneminin hemen ardından bahar gelir, taze enerji. Yumurtlama yazdır, bedenin ısısı artar, üremek için güzel zaman.” Sıra PMS’e geldiğinde bunun sonbahar demek olacağını hepimiz anlamıştık. Yaprak dökümü.. Kendinden depresifli bir dönem. “Kanla beraber kış gelir” diye devam etmişti, “o yüzden kadınlar regl zamanı kış uykusuna yatmalı!” Sınıfça kahkahalarla gülmüştük. Can-ı gönülden katılmamak elde mi? Böylelikle winter is coming geyikleri gerçek muhattabını bulmuş oldu bence. Sahi, Game of Thrones ne zaman başlıyordu?
Bazı sabahlar yatak odasının içine muhteşem bir ışık doluyor. Özellikle güneşin yavaş yavaş yükseldiği saatlerde, yan apartmanın pembe renkli dış cephesinin üzerinden mercan rengi bir tül iniveriyor sanki odanın ortasına, oradan yatağın üzerine. Böyle zamanlarda sanki evren beni usulca sallayarak uyandırıyormuş gibi hissediyorum. Kalbimin içinde bir sevinç yumağı oluşuyor. Kentsel dönüşüm canavarı bizi ve komşu apartmanımızı yemesin diye dualar ediyorum.
Bu sabah da böyle bir ışığa uyandık. Dünün gri ve boğuk renklerinden sonra uyanmak daha kolay, neredeyse kendiliğinden oldu. Bu sefer de biraz ışığın keyfini çıkartmak istedim. Tüm gün benim, akşama kadar dersim yok, ne zaman istersem yogamı yapabilirim, dedim kendi kendime. Ama tehlikeyi sezdim, geçtim derhal yoga odasına. Görünürde pek bir şey olmamasına rağmen apana vayu‘nun himayesinde bedenimin içinde aşağı aşağı esen rüzgarları hissedebiliyordum. Ha geldi ha gelecek renkli haller. Rüzgarın esişini kesintiye uğratmamaya özen göstererek önce ısınmaları yaptım, sonra da bolsterı alıp yine sırt üstü uzandım. Bir ara kahvaltıdaki granolanın üzerine doğrayacağım şeftalileri hayal ederken yakaladım kendimi. Zhander Hoca’nın “Yoga yaparken kahvaltıda ne yiyeceğinizi düşünüyorsanız o yogayı unutun” deyişi geldi aklıma, iç çektim. Çabaya devam.
Özellikle tek bir hocaya bağlı kalınarak ilerlediğiniz bir sistemde iseniz bir süre sonra hareketleri yaparken hocanın sesini içinizde duyar gibi oluyorsunuz. Onun içinize yerleşmiş hali aracılığıyla nefes ve hareketler belli bir ritme oturuyor. Ve hareketleri sanki hocanız sizi izliyormuş gibi yapmaya başlıyorsunuz. Gözü üstünüzde! O arada aklımdan kaytarmak da geçse, bırakmak da geçse, bir hareketi atlamak da geçse, bu bağ o kadar kuvvetli ki, aklıma üşüşen tüm bu şeyleri yapmaktan vazgeçiriyor, tıpkı gerçekten hocanın karşısındaymışım gibi. Dün de #28günyoga’ya dair pek çok kişinin yazdıklarını okuyunca bir kez daha anladım birinin bizleri iyi niyetle gözetlemesinin, bize göz kulak olmasının önemini. Yoga’da guru‘nun yanında sangha‘ya verilen önem de biraz bu yüzden. Bu yolda herkes kendine özgü şekliyle yürüse de, birbirimizin yolculuğuna tanık ve destek olmak için buradayız. İlla aynı dört duvar arasında yoga yapıyor olmamız gerekmiyor. Aynı niyet altında buluşmuş bu insanlar görünmez ipliklerle birbirine bağlanınca, kişide kendine dair bir sorumluluk hissi de gelişmeye (veya artmaya) başlıyor. Özellikle pratiğinin ilk aşamalarında olan bizler için bu yardım ve destek mekanizması çok kritik. “Practice is negligible when life itself becomes ha and tha.” demişti başka bir hocamız. Yani hayatın kendisi ha ve tha olduğunda pratik ihmal edilebilir. Henüz bu noktada olmadığımıza göre pratik, elimizde olan tek şey. Buradaki pratikten kastım da stüdyo değil ev pratiği. Çünkü esas mesele işte burada başlıyor.
Dün akşam ablamla telefonda konuşurken “Şimdi bu 28günyoga’yı istediğimiz zaman yapabiliyor muyuz?” diye sordu şakayla karışık. “Yani illa sabahın şu saatinde yapmalıyız ya da şu kadar dakika sürmeli diye bir şey yok?” Aynen öyle. İster sabah 20 dakikanı ayır, ister akşam 1.5 saat yap, önemli olan bir yolunu bulup günü bunun etrafında şekillendirmek, öncelikleri ona göre ayarlamak. Kimisi için sabah işten güçten önce kalkmak imkansız, kimisinin muhakkak sabah ev halkı uyanmadan yogasının başına geçmesi gerekiyor yoksa günün koşuşturmacası içinde kayıp gidiyor zaman. Hepsinin kendine göre avantajları var. Sabah boş mide, gürültüsüz şehir, ve erken saatlerin getirdiği dinginlik bizi güne hazırlarken akşam daha sıcak ve açık bir beden, belki daha keskin bir zihin, günün sindirilememiş kalıntılarını sindirmemize yardımcı oluyor. Kısacası herkesin ihtiyaçları ve hayat döngüsü farklı. Stüdyo pratiğini bunun dışında tutmamın sebebi, bunu bir ‘öz-disiplin’ olmaktan çıkartması. Evet stüdyoya gidebilmek için de bir disipline ihtiyacımız var. Ama düşünün; diyelim 28 gün boyunca sektirmeden yapmak istediğiniz şey yazı yazmak. Stüdyoda derse gitmek, yazı yazmak için kursa gidip birinin sana ne yazacağını söylemesini dinlemeye benziyor. Evet tekniği öğrenmek için bu da gerekli belki, ancak ‘öz’dekini derinlerden çekip çıkaracak olan şey kalem kağıdınla başbaşa, tamamen içedönük geçireceğin dakikalar.
Gam gasavet keder bugün hava adeta. Anladım bir yoldaş lazım insana şu hayatta. İnsanın her şeyi tek başına yapması gerektiği algısı son derece yapay ve sanıyorum son birkaç yüzyıla ait bir olgu.
Bir tereddütle yeniden başladığım #28günyoga süreci, ne yalan söyleyeyim, başlar başlamaz meyvelerini vermeye başladı. Tereddütümün sebebi aslında sürecin kendisinin, karşı olduğum birtakım kavramlarla çelişiyor olması. Bir nevi oksimoron. Sosyal mecralarda yoganın mahremiyetinin bu kadar ifşa ve ihlâl edildiği şu günlerde, yoga üzerine bir yazı dizisi yayımlamak abesle iştigal değildir de nedir? Değilse, başka ne olabilir?
Ben kendimi bildim bileli yazmayı çok sevdim. Lise ve üniversite yılları boyunca pek çoğumuzun omuriliğinden bir refleksle nefret ettirilegeldiği kompozisyon ödevleri benim koşarak yaptığım ödevlerdi ve genelde de bu tarz ödev ve sınavlardan iyi not alırdım. Artık pek yapmadığım, ama o sıralar içinde olduğum hayatın ve kişiliğin ayrılmaz bir parçası olan şarkı sözleri vardı yazdığım. Bazılarını o zamanki müzik grubumuzun bestelediği parçalar için kullanırdık. Çoğunu da ben kendi buhranlarımla başa çıkabilmek için yazardım. Üniversiteden yıllar sonra teknik olarak hiçbir şey bilmediğim bir konu olan Psikoloji biliminin yüksek lisans kabülünü de, 18 günlük bir çalışma sonrası içimde sindirdiklerim sonucunda sınavda yazdığım kompozisyon ve başvuruda verdiğim niyet mektubuna borçlu olduğumu düşündüm hep. Arkadaşlarım, ailem, hep yaz yaz yaz dedi. Engellenmedim; desteklendim.
Buna karşın çok da uzak olmayan bir geçmişe kadar yazdıklarımın kimseyi ilgilendirmediğini düşündüm. Çoğunlukla yazdıklarımdan utandım. Bir insan bir şey yazmak istiyorsa en temelinde kendi için yazdığını, dolayısıyla eğer bunları paylaşma arzusundaysa kendi içindeki ilgi eksikliğini gidermek için yazdığını düşündüm. Ve bu kabul edilemezdi! Ben de çoğu ihtiyacım karşısında yapmakta iyi olduğum şeyi yaptım; bu ihtiyacımı bastırdım. Bastırınca hiç olmamış gibi olacak sandım. Tabii ki öyle olmadı; bastırılan her şey gibi kafamı giderek daha da kurcalamaya başladı.
Yazıyla olan ilişkim ve yazdıklarımı paylaşma ihtiyacıma karşı takındığım bu katı ve hor gören tutum, diğer tüm ihtiyaçlarıma da nasıl yaklaştığımı aynalayan bir tutumdu aslında. Bir şeye ihtiyacım olduğu için kendini hakir gören bir parçamın kuvvetli sesini duyuyordum içimde. Tüh tüh, vah vah, diye dalga geçen, alaya alan bir ses. Hayatıma yoga ve terapi girdikten sonra fark ettim ki, insanın bir şeye ihtiyacı olması ‘okey’miş. Olurmuş öyle, normalmiş. İşte o zaman bir aydınlanma yaşadım. Self-destruction, yani öz-yıkım hali, illa dramatik bir şekilde insanın kendi hayatına son vermesi gibi ‘uç’ bir hali tanımlamak için kullanılmıyor. Aktif bir şekilde kendi kendine zarar veren bir eyleme girişmiş olmak gerekmiyor. Hali hazırda var olan ve var olmaya hakkı olan bir ihtiyacı da kendimizden esirgediğimizde aslında kendimize zarar vermiş oluyoruz. Bu aydınlanmayla beraber benim bin başlı ejderlerimden birinin gizemi böylece çözüldü. Aç mısın? Boşver sonra yersin. Susadım. Sonra içersin. Yoruldun mu? Durma, devam et! RAP RAP RAP! diyen bu ejder hâlâ yanıbaşımda, nefesi hâlâ ensemde. Ama en azından şimdi mahalleyi ona bırakmamayı biraz daha öğrendim. Kendi zayıflıklarıma dair bütün bu satırları yazıp birkaç dakika sonra paylaş butonuna basacak olmam da bunun bir başka kanıtı.
28günyoga diyorduk. İşte ben ihtiyaçlarımın farkına varmayı karşıma çıkan hocalarım ve dostlarım sayesinde öğrendim. Kimi zaman onların yazdığı bir şey, söylediği bir söz, bahşettiği bir omuz, bana destek oldu. Paylaşılan kimi zaman sadece kelâm, kimi zamansa safi varlıklar oldu. İnsanın en büyük ızdırabı bu evrende kendini yalnız hissetmesi, yaşadıklarında yalnız olduğunu sanması değil mi? Yalnızlık hem sembolik hem de gerçek anlamıyla bakıldığında insanoğlu için tek bir şey demek: ölüm. Arkadaşların ve sosyal çevrenin desteğiyle sarmalanmış hissetmenin depresyona karşı en büyük ilaç olduğunu kanıtlayan pek çok bilimsel çalışma da var artık. (Bkz. Ünlü Harvard çalışması) İşte bu 28günyoga olayının da bu amaca hizmet ettiğini düşündüğüm ve gözlerimle gördüğüm için yeniden ikna oldum başlamaya – ve paylaşmaya. O yüzden de bunun yoga çevrelerinde sıklıkla gördüğümüz bir “meydan okuma”, nam-ı diğer “challenge” gibi algılanmasındansa; kişilerin birbirlerinin yolculuklarından ilham ve destek aldıkları bir nevi modern alcoholics anonymous gibi algılanmasını tercih ederim.
Ben örneğin, bu kasvetli günün sabahında benim Bey’in desteğiyle çıktım yataktan. Sabah ay halimin yakın olduğunu hissettiren emareler olduğu için bizim klasik serilerden birini yapmadım. Udiyanaları bıraktım. Günlerdir PMS halinin laçkalaştırdığı sinirlerimin biraz dengelenmesine ihtiyacım vardı. (Bkz. ihtiyaç) O yüzden biraz çök kalk, biraz bacak kemiklerine iç-dış rotasyon, bolca da kemiklerin birbiriyle ve sert zeminle temas içinde olacakları pozları seçtim. Sonra da sırtımda bir minderle geriye uzandım. Her ne kadar Şirince kampında Sıtkı’nın yaptığı masajdan sonra sağ dizimde oldukça net bir iyileşme olmuş olsa da, Padmasana’ya hâlâ çok temkinli girebiliyorum. Sol tarafta Padma’ya hiç giremiyorum. Olsun varsın. Bugünü böyle kapattık.
Birinci günün sonunu, Karadeniz yöresinden bir kuple ile getirelim.
“Şu yalancı dünyada Her canlı bir eş arar Taşın kalbi yok ama Onu da yosun sarar.”
Geçtiğimiz Cumartesi günübirlik Bursa’daydım, Bursa Yoga Merkezi’nde iki bölüm olarak düzenlediğimiz Tao Vinyasa workshoplarının ikincisini vermek üzere. Hem teori ve felsefeyi tartışmaya, hem de pratik yapmaya bol bol zaman kaldığı için bu uzun dersleri çok seviyorum. Stüdyodaki dersler biraz espresso geliyor bana, zamanın nasıl geçtiğini anlayamıyorum. Bu Cumartesi de benzer bir ders için, çoook uzun bir aradan sonra memlekete gideceğim. Bakalım Angara’m benim için neler hazırlamış?
Bursa otobüsle bir buçuk saat sürüyor. Çok uzun zamandır otobüsle yolculuk yapmıyordum, kara yolculuklarını ne kadar sevdiğimi tekrar hatırladım. Uçak yolculuğu evet süper hızlı ancak tam da sindiremediğim bu çabukluk sebebiyle sersem gibi oluyorum her seferinde. Kıtalararası seyahatten filan da bahsetmiyorum burada, Antalya’ya bile gitsem aynı şey. Bir yerden ayrılmak, yola düşmek, yolda olmak, ve bir yere varmak, insanın sindirebileceği bir hızda gerçekleşmiyor uçakla olunca. Gezmeyi seven biri olarak bir uçağın içinde olmak bile beni heyecanlandıran, mutlu eden bir şey; ama böyle yolculuklarda derinden derine içimde mızmızlanan bir parçamın farkına varıyorum her defasında. Sesler, ışıklar, tenime değen her şey, çok fazla geliyor. Otistik spektrumun uçlarına doğru kaydığımı hissediyorum böyle zamanlarda. Bebeklerin, çocukların uçaklarda bu kadar huzursuz olmaları bence tesadüf değil. Daha açıklar, hassaslar, hissediyorlar. Bir şeyler ters. Bir şeyler çok hızlı. Birkaç hafta önceki Şirince kampında Defne Hoca ilk ders öncesinde şöyle bir açıklamada bulunmuştu: “İnsanın yürüme hızından daha hızlı olan her hareket bedenin vata dengesini bozar.” O yüzden bolca ağırlaşacağımız, topraklanacağımız bir seri yaptırmıştı. Hızlı hızlı oradan oraya zıplayan zihinlerimizin sakinleşmesi için normalde yaptığımız hareketleri onda biri hızıyla yaparak zihni bedenle aynı zaman dilimine getirmeye çalıştık. Bu açıdan bakıldığında otobüs de en ideal seyahat aracı değil belki ancak bana en azından yola hazırlanmam, yol almam, yavaş yavaş gideceğim yere varmam için daha sakin bir ortam sundu geçtiğimiz Cumartesi. Bir yandan derste anlatacaklarımı düşünürken bir yandan da manzaranın keyfini çıkardım.
Dönüş yolunda Ramazan ayının ilk iftarı otobüse denk geldi. Şöför, muavin, ve görebildiğim kadarıyla otobüsün yarısından fazlası oruçlarını açarken benim de aklım geçen seneki Ramazan ayına gitti. Bloğu açıp eski yazıları okumaya koyuldum. Geçtiğimiz Ramazan ayı boyunca, ki yakıcı bir Ağustos ayına denk düşüyordu, Defne önderliğinde #28günyoga hareketine başlamıştık. Bizim elimizde olan araç burada yogaydı ama maksat aslında düzenli özen gerektiren hangi uğraşla ilgileniyor olalım, o uğraş uğrunda her gün önceliklerimizi ayarlayıp vaktimizi ayırmak yolunda bir disiplin oluşturmaktı. O aralar, tıpkı şu sıralar gibi, ben de hayatımda önem verdiğim, eksiklikleri halinde huzursuz olduğum iki şey olan yoga ve yazıyı hayatıma daha düzenli katabilmek adına başlamıştım bu harekete. Ağustos ayı boyunca neredeyse sektirmeden yapıp yazdığım pratikler sonrasında bir de baktım ki harika bir yoga güncesi çıkmış. O zamanlar zihnim nelerle meşgulmüş, bedenim, nefesim nasılmış, nerelerde bir takım incinmeler varmış, her şeyi takip edebildiğim bir ufak tarihçe oluşmuş. Dönüş yolunda “Neden bir kez daha başlamayalım?” diye düşündüm ben de. Doğrusunu söylemek gerekirse, epeyce de düşündüm. Şu sosyal medya dehlizlerinde bir yoga iletisi daha olmuş, olmamış, ne fark eder dedim. Bana bile fenalık geldi bilgisayarı telefonu her açtığımda karşıma yogayla ilgili bir şeyler çıkmasından. Diğer bir çekincemse, zamanlama açısından aslında ‘hiç de iyi bir zaman’ olmaması böyle bir harekete başlamak için. Birkaç güne renkli haller sebebiyle ara verilecek. Ayın ortasında Gül Dirican ile bir kampımız var, ve sonrasında aile evinde geçirilecek uzun bir tatilim. Her şey bir yana, ayın aile evinde geçecek olan bu kısmı düzenli yogayı geçtim düzenli herhangi bir şey yapmam için bana tam bir sınav. Yeme içme düzeni, uyku düzeni, her şey tepetaklak. Günlük aile dinamikleri ve Bodrum’un kendine has rahatlığı içinde eriyip giden bireyselleşme çabaları.. Sonra baktım, tıpkı o zaman olduğu gibi, yine bir sürü insan çok hevesli böyle bir diyete girmeye. Belki düzenli yogaya, belki yazmaya, belki paylaşmaya, belki sessizden takip etmeye, belki de sadece bir şeyleri görmeye ihtiyaçları var. Ama bizi saran bu sosyal medya kalabalığı içinde giderek yalnızlaşan hayatlarımıza dair bildiğim bir gerçek var ki, doğru dürüst işler için kullanıldığında gerçekten bir dayanak ve destek mekanizması olarak çalışabiliyor bu meret. (Bkz. 4 yıl önce bugün) O yüzden karar verdim, ‘ideal’in peşinde koşmadan, nasıl hissettiğimden, önümde yatan günlere dair önyargılarımdan bağımsız, atlayayım bu trene yeniden bir vagonundan. Sonrası kim bilir nereye götürür?
Bugün sabah yogamı yaptım ama, haydi #28günyoga için ilk gün yarın, 30 Mayıs olsun.
Trans-Sibirya. Bir hayale niyet olarak şurada dursun.
Pınar Üstün Yoga 